به گزارش مشرق، کشور ایران به‌دلیل موقعیت خاص جغرافیایی و قرار گرفتن در نزدیکی چند منبع تولید ریزگرد، هرساله شاهد وقوع پدیده ریزگردها است. در چند سال اخیر وقوع این پدیده زیست‌محیطی در استان‌های غربی کشور به‌ویژه خوزستان مشکلات زیادی ازجمله افزایش بیماری‌های تنفسی و اختلال در زندگی عادی را به وجود آورده است.

تلاش‌های بسیاری برای شناسایی مراکز تولید گرد و غبار و پایداری این پدیده در مناطق غربی کشور صورت گرفته است و مهمترین علت پایداری پدیده گرد و غبار در این مناطق را می‌توان عدم وزش باد پس از آلودگی هوا دانست.

غالب ذرات تشکیل‌دهنده طوفان گرد و غبار دارای قطری بین 1 تا 10 میکرومتر هستند که جابه‌جایی آنها با وزش بادهای نسبتاً قوی امکان‌پذیر است. «علی مراد اکبری» معاون آب و خاک وزارت جهاد کشاورزی در 15 اسفند 95 در بیان علت پایداری طوفان گرد و غبار در کشور نکته بسیار عجیبی را مطرح کرده است. وی دراین‌باره عنوان کرده: «به‌دلیل افزایش گازهای گلخانه‌ای در شهرهای صنعتی و گاز دی‌اکسید کربن ، جابجایی گرد و غبار با کندی انجام می‌شود و به‌نوعی تراکم آن بر روی شهرها باقی می‌ماند».

در رد استدلال مطرح‌شده چند نکته را می‌توان خاطرنشان کرد:

اول اینکه وقوع طوفان گرد و غبار در غرب کشور را نباید به‌عنوان اثرات تغییر اقلیم دسته‌بندی نمود چراکه خشک شدن تالاب‌های غرب آسیا ناشی از فعالیت‌های انسانی چون سدسازی و از بین بردن پوشش گیاهی منجر به این اتفاق شده است. علاوه بر این تغییرات اقلیم پدیده‌هایی هستند که در بازه‌های زمانی بلندمدت (30 تا 50 سال) رخ می‌دهد و وقوع طوفان‌های گرد و غبار در سال‌های اخیر کمترین ارتباط با تغییرات اقلیم را ندارند. به نظر می‌رسد که مدیران دولتی تلاش  می‌کنند مدیریت اشتباه منابع طبیعی را به بحث تغییر اقلیم مرتبط سازند تا اشتباهات خود را به گردن طبیعت بیندازند. مطرح شدن این‌گونه استدلال‌ها را می‌توان بازی در نقشه کلان کشورهای غرب برای پررنگ نمودن مسئله تغییر اقلیم و مخاطرات آتی آن به‌دلیل مصرف سوخت فسیلی دانست.

موضوع از این قرار است که در جریان بیست و یکمین جلسه کنوانسیون تغییرات اقلیم سازمان ملل متحد در سال 2015، موافقت‌نامه‌ای برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای در سطح دنیا شکل گرفت که به‌موجب آن از کشورهای جهان خواسته شده برای کاهش تولید گازهای گلخانه‌ای و محدود ماندن افزایش گرمایش زمین زیر 2 درجه سانتی‌گراد تلاش کنند.

در متن این موافقت‌نامه که تعهد به آن از لحاظ قانونی الزام‌آور است، برنامه مشارکت ایران برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای شامل دو بخش 4 درصد غیرمشروط و 8 درصد مشروط به رفع تحریم‌ها است.

اگرچه کاهش تولید دی‌اکسید کربن نکته مطلوبی است اما کشورهای غربی و آمریکا با اتمام منابع نفتی و گازی خود به‌دنبال محدود ساختن کشورهای دارای این منابع هستند تا از این طریق نفوذ سیاسی و اقتصادی خود در دنیا را حفظ کند.

دوم اینکه گازهای گلخانه‌ای گازهای فوق‌سبکی هستند که به‌سرعت به‌سمت لایه ازون حرکت می‌کنند و در ارتفاعی که درگیر پدیده گرد و غبار است تقریباً حضور بسیار کمی دارند. همچنین مقاومت گازهای گلخانه‌ای در برابر ذرات جامد معلق در هوا چنان ناچیز است که تقریباً هیچ تأثیری در حضور یا حرکت ذرات گرد و غبار ندارند.

بنابراین لازم است که ایران هوشیاری لازم در مورد این  موافقت‌نامه را داشته باشد تا بدون بررسی تبعات آن نقشه‌های از پیش طراحی‌شده کشورهای غرب و سلطه‌گر را پیش نبرد و دچار خودتحریمی نگردد.

* توافقنامه پاریس ابزاری برای محدودیت توسعه کشور

با توسعه صنعت  نفت و گاز و استخراج و تولید این ماده باارزش، سال‌های باقی‌مانده تا پایان منابع فسیلی رو به کاهش است. بنابر گزارش شرکت بریتیش پترولیوم در سال 2016 خاورمیانه تا 70 سال آینده با اتمام منابع نفت و گاز روبه‌رو خواهد شد. اما این میزان برای کشورهای اتحادیه اروپا با احتساب کشور روسیه حدود 25 سال است که اگر کشور روسیه از اتحادیه اروپا جدا گردد عملاً چندسالی تا پایان منابع کشورهای اروپا باقی نمانده است.

به‌عبارت دیگر قابلیت کشور ایران برای توسعه و استخراج منابع نفتی بسیار بالا است. این نکته زمانی قابل توجه است که میزان برداشت نفت برخی از میادین کشور به 5 درصد هم نمی‌رسد در حالی که به‌سادگی تا 25 درصد قابلیت افزایش تولید را دارند.

گزارش شرکت بریتیش پترولیوم همچنین اعلام می‌کند که کشور ایران تا 110 سال آینده تولید نفت خواهد داشت در حالی که کشور آمریکا تنها تا 12 سال آینده دارای منابع نفت خواهد بود. در حوزه استخراج گاز نیز کشور ایران تا 177 سال آینده و کشور آمریکا تا 14 سال آینده دارای منابع گازی خواهد بود، بنابراین نفت و گاز برای کشور ایران در سالهای آینده مزیت رقابتی بالایی را ایجاد خواهد کرد.

در راستای اجرای پیمان کیوتو، دو سناتور آمریکا قانونی را تصویب کردند که به‌موجب آن آمریکا از پذیرش هرگونه معاهده که موانعی در مسیر توسعه این کشور ایجاد می‌کند منع گردید، چراکه جمع‌بندی آنها به این صورت بودکه کاهش انتشار دی‌اکسید کربن به‌معنای ایجاد محدودیت در توسعه کشور است. اگرچه معاون کلینتون امضایی نمایشی در ژاپن برای پیوستن به معاهده کیوتو زد اما درزمان جورج بوش امضای کشور آمریکای در پیمان کیوتو پس گرفته شد.

کاهش گازهای گلخانه‌ای که موضوع  اصلی توافقنامه پاریس است ارتباطی با آلاینده‌های محیط زیست  ندارد. تنها کاهش گازهای گلخانه‌ای و دی‌اکسید کربن مورد بحث توافق‌نامه بوده که با آلاینده‌های محیط زیست از جمله مونوکسید کربن، اکسیدهای نیتروژن و گوگرد و ذرات معلق در هوا کاملاً متفاوت هستند. نگرانی اصلی در مورد تصویب این لایحه در مجلس، محدودیت‌ها در حوزه‌های اقتصادی و صنعتی در سال‌های آینده با پذیرش این توافق‌نامه است، زیرا منبع گسیل عمده گازهای گلخانه‌ای مربوط به بخش‌های تولید انرژی و واحدهای صنعتی و به‌طور کلی تمامی بخش‌های مصرف کننده انرژی‌های فسیلی از جمله نفت و گاز است.

جالب این است که توافقنامه پاریس نیز در سنای آمریکا تایید نشده و کشور آمریکا بدون تایید قانون‌گذار این کشور در توافقنامه پاریس عضو شده است. ترامپ رئیس جمهور جدید آمریکا نیز اعلام کرده است که توافقنامه پاریس مبنای علمی ندارد.

به نظر می رسد که از دید کشورهای توسعه یافته توافقنامه پاریس ابزاری است که  قدرت رقابت رقبای آینده مخصوصا ایران را به عنوان دارنده منابع عظیم نفت کنترل خواهد کرد. در واقع این توافق پوششی برای حفظ فاصله کشورهای توسعه‌یافته با کشورهای در حال توسعه است. در واقع  این کشورها قصد دارند در بحث امنیت انرژی وابستگی خود را از نفت و گاز کاهش دهند و کشورهای درحال توسعه را به علم و فناوری خود وابسته کنند.

در حال حاضر توافقنامه پاریس در دولت و مجلس به تصویب رسیده است و در صورت تصویب شورای نگهبان کشور، ایران متعهد به اجرای مفاد آن خواهد بود. بنابر این لازم است با توجه به محدودیت‌هایی که تایید این مصوبه برای توسعه صنعت نفت و گاز کشور خواهد داشت، اعضای شورای نگهبان با بررسی این قانون زمینه محدودیت صنعت نفت و گاز را برطرف نمایند.

* توافقنامه پاریس صادرات نفت و گاز ایران را تهدید می‌کند

نکته مهمی که در این زمینه باید به آن توجه کرد این است که کاهش گازهای گلخانه‌ای که موضوع اصلی این توافقنامه است ارتباطی با آلاینده‌های محیط زیست ندارد. تنها کاهش گازهای گلخانه‌ای و دی‌اکسید کربن مورد بحث توافق‌نامه بوده که با آلاینده‌های محیط زیست از جمله منوکسید کربن، اکسیدهای نیتروژن و گوگرد و ذرات معلق در هوا کاملاً متفاوت هستند. اما متأسفانه مشاهده شده است که برخی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی بدون اطلاع از این موضوع، شعار مقابله با آلودگی هوا را علت اصلی حمایت از این توافقنامه عنوان کرده‌اند.

نگرانی اصلی در مورد تصویب این لایحه در مجلس، قبول محدودیت‌هایی در حوزه‌های اقتصادی و صنعتی در سال های آینده با پذیرش این توافق‌نامه است، زیرا منبع گسیل عمده گازهای گلخانه‌ای مربوط به بخش‌های تولید انرژی و واحدهای صنعتی و به‌طور کلی تمامی بخش‌های مصرف کننده انرژی‌های فسیلی از جمله نفت و گاز است.

تأیید این موضوع را می‌توان در سخنان معصومه ابتکار رئیس سازمان حفاظت محیط زیست یافت. ابتکار در تشریح جزئیات سفر خود به مراکش و شرکت در بیست و دومین کنفرانس کنوانسیون تغییر اقلیم و دوازدهمین نشست متعهدین پروتکل کیوتو و اولین نشست معاهدین توافقنامه پاریس اعلام کرده که «از آنجا که صادرات نفت و گاز را داریم به‌لحاظ تولید و انتشار گازهای گلخانه‌ای در رتبه‌های بالا قرار داریم».

این اظهار ابتکار بدین معنی است که در سالهای آینده این توافقنامه می‌تواند دستاویزی برای صادرات نفت  کشور از سوی معاندین کشور باشد، زیرا هم‌اکنون ایران حائز بیشترین منابع نفت و گاز جهان است و برنامه‌های فراوانی برای احداث، تجهیز و بهره‌برداری از صنایع سبک و سنگین خود بر پایه انرژی دارد، همچنین تعهدات پذیرفته‌شده و کیفیت اجرای آنها می‌تواند ابزاری برای وضع تحریم‌های اقتصادی و سیاسی جدید شود.

حال باید پرسید که "پذیرش داوطلبانه این توافقنامه و قانونی نمودن آن بدون در نظر گرفتن عواقب پذیرش این تعهد با توجه به شرایط تولید نفت و گاز در اقتصاد کشور چه ضرورتی دارد؟".